सूक्ष्म आणि लघुउद्योग (MSMEs) हे भारतीय अर्थव्यवस्थेचा महत्त्वाचा घटक आहेत. हे उद्योग ग्रामीण आणि शहरी भागात रोजगाराच्या संधी निर्माण करतात आणि आर्थिक विकासाला गती देतात, परंतु अनेक नवउद्योजकांना, विशेषतः पहिल्या पिढीतील उद्योजकांना, भांडवल उभारणीत अडचणी येतात. बँका आणि वित्तीय संस्था कर्ज देण्यासाठी तारण किंवा जामीन मागतात, जे अनेकदा नवउद्योजकांकडे उपलब्ध नसते.
याच समस्येवर उपाय म्हणून क्रेडिट गॅरंटी फंड ट्रस्ट फॉर मायक्रो अँड स्मॉल एंटरप्रायझेस (CGTMSE) या योजनेची स्थापना २००६ साली झाली. ही योजना सूक्ष्म आणि लघुउद्योजकांना तारणमुक्त कर्ज उपलब्ध करून देण्यासाठी आणि त्यांच्या उद्योजकीय स्वप्नांना पंख देण्यासाठी तयार केली आहे.
CGTMSE योजना ही सूक्ष्म आणि लघु उद्योजकांसाठी एक क्रांतिकारी पाऊल आहे. तारणमुक्त कर्जाची सुविधा, उच्च कर्जमर्यादा आणि विशेष तरतुदी यामुळे ही योजना नवउद्योजकांना आणि विद्यमान लघुउद्योजकांना त्यांच्या व्यवसायाच्या वाढीसाठी आवश्यक पाठबळ प्रदान करते. विशेषतः महिला उद्योजक आणि पूर्वोत्तर राज्यांतील उद्योजकांसाठी ही योजना आर्थिक सक्षमीकरणाचा एक महत्त्वपूर्ण मार्ग आहे.
CGTMSE योजनेचा उद्देश
CGTMSE योजनेचा मुख्य उद्देश सूक्ष्म आणि लघुउद्योजकांना तारणमुक्त कर्ज उपलब्ध करून देणे हा आहे. या योजनेअंतर्गत CGTMSE ट्रस्ट बँका आणि वित्तीय संस्थांना कर्जाच्या रकमेची गॅरंटी प्रदान करते, ज्यामुळे बँकांना तारणाशिवाय कर्ज देण्याचा आत्मविश्वास मिळतो. यामुळे नवउद्योजकांना आणि विद्यमान लघुउद्योजकांना त्यांच्या व्यवसायाची स्थापना, विस्तार किंवा आधुनिकीकरणासाठी आवश्यक भांडवल मिळू शकते.
योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये
तारणमुक्त कर्ज : CGTMSE योजनेचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे ती तारणमुक्त कर्जाची सुविधा प्रदान करते. यामुळे नवउद्योजकांना, ज्यांच्याकडे मालमत्ता किंवा तारणासाठी अन्य साधने नाहीत, त्यांना कर्ज मिळणे शक्य होते.
कर्जमर्यादा : सुरुवातीला या योजनेअंतर्गत १ कोटी रुपयांपर्यंत तारणमुक्त कर्ज मिळत होते. २०१४ मध्ये नरेंद्र मोदी सरकारने ही मर्यादा वाढवून २ कोटी रुपये केली. त्यानंतर १ एप्रिल २०२३ पासून ही मर्यादा आणखी वाढवून ५ कोटी रुपये करण्यात आली आहे. यामुळे लघुउद्योजकांना मोठ्या प्रमाणात भांडवल उपलब्ध होऊ शकते.
विशेष तरतुदी : ही योजना विशेषतः महिला उद्योजक आणि पूर्वोत्तर राज्यांतील उद्योजकांसाठी विशेष तरतुदी प्रदान करते. यामुळे या गटांना प्राधान्याने आणि सुलभतेने कर्ज मिळू शकते.
विस्तृत व्याप्ती : ही योजना देशभरातील शंभरहून अधिक बँका आणि वित्तीय संस्थांमार्फत उपलब्ध आहे. यामध्ये सार्वजनिक क्षेत्रातील बँका, खासगी बँका, ग्रामीण बँका आणि अन्य वित्तीय संस्थांचा समावेश आहे.
उत्पादन आणि सेवा क्षेत्र : नवीन तसेच विद्यमान सूक्ष्म आणि लघुउद्योजक, जे उत्पादन किंवा सेवा क्षेत्रात कार्यरत आहेत, ते या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
योजनेची कार्यपद्धती
CGTMSE योजनेअंतर्गत ट्रस्ट बँकांना कर्जाच्या रकमेच्या विशिष्ट टक्क्यापर्यंत गॅरंटी प्रदान करते. यामुळे बँकांना कर्ज देण्याचा धोका कमी होतो. योजनेची कार्यपद्धती खालीलप्रमाणे आहे :
अर्ज प्रक्रिया : उद्योजकाने CGTMSE योजनेत सहभागी असलेल्या बँक किंवा वित्तीय संस्थेकडे कर्जासाठी अर्ज करावा लागतो.
गॅरंटी कव्हरेज : बँक कर्ज मंजूर करते आणि CGTMSE ट्रस्टला गॅरंटी फी भरते. यानंतर CGTMSE ट्रस्ट कर्जाच्या रकमेच्या ७५ ते ८५ टक्क्यांपर्यंत गॅरंटी देते.
कर्जाची परतफेड : उद्योजकाने कर्जाची परतफेड नियमितपणे करावी लागते. जर उद्योजक कर्जाची परतफेड करण्यात अपयशी ठरला, तर CGTMSE ट्रस्ट बँकेला गॅरंटीअंतर्गत नुकसानभरपाई देते.
योजनेचा लाभ कोण घेऊ शकते?
- नवउद्योजक : जे नव्याने व्यवसाय सुरू करू इच्छितात, विशेषतः पहिल्या पिढीतील उद्योजक.
- विद्यमान लघुउद्योजक : जे आपल्या व्यवसायाचा विस्तार किंवा आधुनिकीकरण करू इच्छितात.
- महिला उद्योजक : योजनेत महिलांसाठी विशेष तरतुदी आहेत, ज्यामुळे त्यांना प्राधान्य मिळते.
- पूर्वोत्तर राज्यांतील उद्योजक : या भागातील उद्योजकांना विशेष सवलती मिळतात.
- उत्पादन आणि सेवा क्षेत्र : योजनेत या दोन्ही क्षेत्रातील उद्योजकांचा समावेश आहे.
योजनेचा लाभ कसा घ्यावा?
बँक किंवा वित्तीय संस्थेची निवड : CGTMSE योजनेत सहभागी असलेल्या बँक किंवा वित्तीय संस्थेची निवड करा. योजनेशी संबंधित बँकांची यादी CGTMSE च्या अधिकृत संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे.
कर्जासाठी अर्ज : निवडलेल्या बँकेत कर्जासाठी आवश्यक कागदपत्रांसह अर्ज करा. बँक तुमच्या व्यवसाय योजनेचे मूल्यांकन करेल आणि कर्ज मंजूर करेल. कर्ज मंजूर झाल्यावर बँक CGTMSE कडे गॅरंटी फी जमा करेल आणि तुम्हाला तारणमुक्त कर्ज मिळेल.
