ऑलिम्पिक 2008, प्रथमच टेबल टेनिसचा या खेळांमध्ये समावेश झाला होता. जगातील अनेक खेळाडू अव्वल स्थानासाठी स्पर्धा करीत होते. गाओनिंग ही अशीच एक आशा होती. तो फक्त टेबल टेनिस खेळण्याच्या कारणास्तव आपला मूळ देश चीन सोडून सिंगापूरला स्थायिक झाला होता. आंतरराष्ट्रीय स्तरावर टेबल टेनिस खेळण्यासाठी.
तो सिंगापूरचा राष्ट्रीय चँपियन होता आणि जागतिक क्रमवारीत तो बाराव्या स्थानावर होता. सिंगापूरच्या आशा त्याच्यावर केंद्रित होत्या. त्याने प्रथम फेरी सहज जिंकली. दुसर्या फेरीत त्याला बाय मिळाला आणि तिसर्या फेरीत तो क्रोएशियाच्या टॅन रिव्हियूच्या समोर आला. टॅन रिव्हियूदेखील मूळचा चीनचा, परंतु खेळासाठी क्रोएशियाला स्थायिक झालेला.
अपेक्षा अशी होती किगाओनिंग टॅनरिव्हियूला सहज हरवेल. टेबल टेनिसच्या जागतिक क्रमवारीत गाओनिंग बाराव्या तर टॅन पन्नासाव्या स्थानावर मानांकित होता.
सामना सुरू झाला. गाओनिंग काहीसा अस्वस्थ असल्याचे दिसून आले. बर्याच लोकांना वाटले की तो तणावाखाली आहे. त्याचे शॉट्स नेहमीप्रमाणे वाटत नाहीत. खेळादरम्यान गाओनिंगचे बरेच शॉट्स नेटमध्ये अडकले. दर्शकांना वाटले त्याचा खेळ लवकरच वेगवान होईल. टॅन रिव्हियूूने पहिला गेम 11-7 ने जिंकला. दुसर्या गेममध्ये गाओनिंगने चांगली झुंज दिली, परंतु अखेर तो गेम 12-14 ने गमावला.
हे चित्र काहीसे वेगळेच होते. गाओनिंग अजूनही चाचपडत होता. अस्वस्थ होता. तणावात होता. हमरस्त्याचे रूपांतर अडथळ्यांच्या शर्यतीत होत होते. आता प्रेक्षकांना लक्षात आले कि काही तरी अघटित घडत आहे. त्यांनी खेळ आणि गाओनिंग यांचे बारकाईने निरीक्षण करण्यास सुरुवात केली.
गाओनिंग एका मागून एक चुका करत होता. त्याचे पठडीतले शॉट्स अपयशी ठरत होते इतकेच नव्हे तर त्याने तीन सर्व्हिस पॉईंटसदेखील गमावले कारण त्याची सर्विस दुसर्या बाजूला पोहोचू शकली नाही खेळाच्या त्या जागतिक स्तरावर असे कधीच होऊ दिले जात नाही.
त्यानंतरची घसरण वेगवान, संतापजनक आणि निराशाजनक होती. गाओनिंगने पुढचे दोन सामने 7-11 आणि 4-11 वर गमावले आणि सामना 0-4 वाजता गमावला. त्याने विजयाच्या तोंडातून पराजय खेचून आणला. ज्या खेळाडूला तो सहज पराभूत करणे अपेक्षित होते किंवा ज्याच्यापेक्षा त्याची क्षमता कितीतरी अधिक होती त्याच्याकडूनच तो पराभूत झाला होता.
हे कसे घडले? निर्णय घेणारा घटक कोणता होता? कोच किंवा मार्गदर्शकाची किंवा प्रशिक्षकाची अनुपस्थिती. गाओनिंग प्रशिक्षकाशिवाय खेळला. जेव्हा गाओनिंगला सर्वात जास्त आवश्यक होते, नेमका तेव्हा त्याला सल्ला देऊ शकणारा सल्लागार अनुपस्थित होता.
टेबल टेनिस हा एक वेगवान खेळ आहे. विशेषत: सन 2000 नंतर, जेव्हा नवीन नियम बनले. एकूण खेळाचे गुण 21 वरून 11 करण्यात आले. बॉलचा आकार 38 मिमीवरून 40 मिमीपर्यंत बदलला गेला आणि यावर बरेच संशोधन झाले. बॅट बदलल्या. रबर्स बदलली. प्रशिक्षक/ मार्गदर्शक येथे खूपच महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
प्रशिक्षकाला एकीकडे आपल्या खेळाडूची शक्तिस्थाने माहीत असतात आणि दुसरीकडे तो सामन्यादरम्यान प्रतिस्पर्ध्याच्या डावपेचांना ओळखू शकतो. बर्याच वेळा तो प्रतिस्पर्ध्यासही ओळखत असतो आणि त्याची कमजोर बाजू त्याला माहीत असू शकते.
मार्गदर्शक/प्रशिक्षक गेम स्पीडअप गेम धीमा करा आपल्याकडे असलेली चॉप सर्व्हिस बाहेर काढा आणि तिसरा बॉल अटॅकचा पाठपुरावा करा बॉलनेटच्या जवळ ठेवा. प्रतिस्पर्ध्याला तुमच्या स्पिनचा अंदाज आहे म्हणून स्पिनवर अवलंबून राहू नका, किल शॉटसाठी जा. अशाप्रकारचे आयत्या वेळी उपयुक्त ठरणारे सल्ले मार्गदर्शक देऊ शकतो.
हे उत्तम निरीक्षण करू शकतात. यांनी सांगितलेल्या युक्तीच्या गोष्टी त्यांच्या खेळाडूला अधिक प्रभावी बनवतात. हे माहितीपूर्ण, प्रेरक किंवा चुका कमी करवणारे विविध महत्त्वपूर्ण सल्ले देतात. जरासंधाशी लढताना श्रीकृष्णाने भीमाला अशाच प्रकारचे रिंगसाइड सल्ला दिला होता.
प्रत्येक वेळी भीमने जरासंधावर मात केली तेव्हा जरासंध एका क्षणात परत जोडला. भीमाला कंटाळा आला. दमलाही होता आणि पुढे कसे जायचे हे माहीत नव्हते. श्रीकृष्णाने त्याला एक गवताचे पाते तोडून आणि दोन भाग उलट दिशेने फेकून महत्त्वपूर्ण माहिती दिली. भीमाला हा सल्ला समजला आणि त्याने जरासंधाचा अंत केला.
टेबल टेनिसमध्ये खेळाडू प्रत्येक सेटच्या शेवटी आपल्या प्रशिक्षकाशी संवाद साधतो आणि कोणत्याही सामन्यात एकदा टाइम आऊट कॉल करू शकतो. सर्व खेळाडू या संधीचा उपयोग कसोटीच्या क्षणी करून घेतात. कोच निरीक्षण करतो आणि खेळ चालू असताना विविध बाबींकडे लक्ष वेधतो.
या क्षणी फक्त मानसिकतेमुळे खेळाडू सामना गमावण्याची शक्यता असते. खेळाडूचे कौशल्य आणि गुण यांचा पुरेपूर वापर कसा करून घ्यायचा, त्या सामन्यांमध्ये हीच तर प्रशिक्षकाची किंवा मार्गदर्शकाची किमया असते.
या सामन्यात हे महत्त्वपूर्ण स्रोत गहाळ झाले होते. सिंगापूरच्या संघात सहा प्रशिक्षक असले तरी गाओनिंगसाठी कोणीही उपलब्ध नव्हते. त्यापैकी तिघे महिला टीमच्या सरावासाठी व्यस्त होते. दोघे त्यांच्या हॉटेलवर आराम करत होते आणि एकजण त्याच हॉलमध्ये हजर होता पण सिंगापूरच्याच दुसर्या खेळाडूंकडे लक्ष देत होता.
गाओनिंगच्या पराभवाने सिंगापूरला एकेरीत पदकाची आशा संपली. या घटनेने बराच कोलाहल झाला. टीम मॅनेजरने राजीनामा दिला. एकूणच व्यवस्थापनमध्ये मोठे बदल करण्यात आले. या घटनेची पुनरावृत्ती होणार नाही असे नियम केले गेले. कारणांचे विश्लेषण केले गेले आणि त्यावर कार्य केले.
आता प्रत्येक सामन्यासाठी दोन मार्गदर्शक नेमले जातात. एक मुख्य आणि दुसरा पर्यायी. यांनी सतत आपल्या टीमच्या खेळाडूच्या आणि व्यवस्थापनाच्या संपर्कात राहायचे असते. या अपघातातून, अपयशातून सिंगापूरच्या खेळ व्यवस्थापनाने बरेच काही शिकले.
आम्ही या सर्व चर्चा व्यवसायाच्या व्यासपीठावर का करीत आहोत?
आजचा व्यवसाय हा टेबल टेनिस सामन्यासारखाच आहे. व्यवसाय गतिमान आणि चंचल झाला आहे. उत्पादनांचा सायकलींग टाइम मोठ्या प्रमाणात घटला आहे. एका प्रकारचे उत्पादन पूर्णपणे भिन्न श्रेणीतील उत्पादनाद्वारेदेखील बदलले जाते. उत्पादन खर्च, सर्व्हिसिंग, विदेशी स्पर्धा एक व अनेक आव्हाने येतात. हंगामी व्यवसायानंतर हंगामात नवीन हंगाम उभे राहिले तर पूर्णपणे दिवाळखोरीत निघण्याचादेखील धोका असतो.
येथेच व्यवसाय मार्गदर्शक खूप मोठा फरक घडवून आणू शकतो. तुम्ही व्यवसायात मग्न असता, परंतु मार्गदर्शक बाजूला उभा राहून व्यवसाय निरखित असतो. अभ्यासात असतो आणि वेळोवेळी तुमच्या चुका तुम्हाला लक्षात आणून देतो. तुमची शक्तीस्थानेदेखील पडताळून केव्हा पुढे चाल करायची ते सांगतो.
यामुळे व्यवसायात मोठा फरक घडून येतो. विशेषत: जर उत्पादनाचे जीवनचक्र लहान किंवा हंगामी असेल किंवा उत्पादनास स्नॉब अपील असेल किंवा फॅशन उत्पादन असेल किंवा बस जर प्रवेशात कमी अडथळे असतील तर अशा प्रकारचा हस्तक्षेप लास्ट माईल मॅनेजमेंट या नावाने ओळखला जातो.
लास्ट माइल बिझनेस कोच ही पाश्चात्त्य देशांमधील जुनी परंपरा आहे. सगळेच व्यावसायिक खेळाडू, उद्योजक, व्यापारी, राजकीय नेते मार्गदर्शक किंवा स्वतंत्र सल्लागार यांचा चांगला वापर करून घेतात. एक व्यवसाय प्रशिक्षक याच आधारावर कार्य करतो आणि आवश्यकतेनुसार सल्ला देण्यासाठी उपलब्ध असतो. तो आपल्या व्यवसायाचे शॉर्ट टर्म (अल्पकालीन) विश्लेषण करतो आरि बाजारपेठेच्या बातम्यांसाठी सजग राहतो.
लास्ट माईल बिझिनेस कोच तीन प्रकारची जबाबदार्या पार पाडतो. १. करार ते करार सल्ला, किंवा कंत्राट ते कंत्राट सल्ला २. पर्यायी साहित्य कच्चा माल, कर्मचारी किंवा पद्धती याबद्दल पर्यायी उपाय. ३. उद्योगाला आणि उद्योजकाच्या मानसिकतेला जपेल अशा प्रकारचा सल्ला.
याप्रमाणे लास्ट माईल बिझिनेस कोच आदर्शपणे व्यावसायिकाच्या किंवा उद्योजकाच्या षष्ठ स्थानात बसलेला असतो आणि रोजच्या व्यवसायात साधारणपणे दुर्लक्षित असणार्या, परंतु महत्त्वाच्या मुद्द्यांकडे लक्ष वेधतो. अशाप्रकारे जेव्हा व्यवसायाला सर्वात जास्त आवश्यकता असते तेव्हा व्यवसायाला तारून नेणारी मदत उपलब्ध करून देतो.
– आनंद घुर्ये
9820489416
तुमच्या जिल्ह्यामध्ये तुमचीही 'उद्योजक प्रोफाइल' तयार करायची असेल तर 9833312769 वर "उद्योजक प्रोफाइल" असा मेसेज whatsapp करा.