ध्येय ठरवण्यासाठी, आराखडा आखण्यासाठी, आत्मविश्वास व कल्पनाशक्तीचा वापर कसा करावा, त्याचाही आपण विचार केला. आता पुढे अजूनही काही विषयांना आपण अभ्यासणार आहोत; पण पुढे जाण्याआधी, पूर्वीच्या झालेल्या विषयात आपण मनावर काही संस्कार किंवा विचार करण्याच्या पद्धतीत बदल करू शकलो का, ते तपासणे गरजेचे आहे, कारण नुसती एखादी गोष्ट वाचून व समजून उपयोगी नाही, ती आचरणातही आणली जावी लागते.
मनातील बदल अदृश्य असून, प्रामाणिकपणे व योग्य हेतूने स्वत:हून केल्यासच ते बदल घडू शकतात. अदृश्य बदल सदृश्य परिस्थितीत बदल घडवून आणत असतात. म्हणून, बाह्य परिस्थितीत बदल घडून तो सर्वांना दिसण्याआधी, मानसिक अवस्था व सवयीतील बदल स्वत:च्याच लक्षात येतो, किंबहुना तो आपणच स्वत:ला पटवून घेऊन केलेला असतो. तो बदल झाला की नाही हे आता तपासायचे आहे. त्यासाठी, आपण अभ्यासलेल्या, साधारण प्रत्येक विषयाच्या प्रश्नांची यादी दिली आहे.
हे प्रश्न स्वत:ला विचारून त्याबाबत आपण काय विचार करतो, तो आपल्या हिताचा आहे का, असे विश्लेषण करायचे आहे. प्रश्नांची उत्तरे प्रामाणिकपणे स्वत:लाच द्यायची आहेत, ती कोणाला सांगायची गरज नाही, कारण आपल्या जीवनात घडणार्‍या घटनांना आपणच जबाबदार आहोत व आपण आवश्यक मानसिक सवयी बदलल्या नसतील तर अपेक्षित प्रगती झालेलीही दिसणार नाही.
मन आणि त्याची कार्ये
- तुमचे मन शरीराहून वेगळे आहे, हे तुम्हाला कळले का?
- तुम्ही मनात आणल्याशिवाय काहीही करू शकत नाही, करत नाही, हे अनुभवले का?
- सकाळी उठल्यापासून दिवसभर किती व कोणते विचार करता याचे निरीक्षण केलेत का?
- काय उपयोग होतो त्या विचारांचा?
- कोठून व कसे विचार येतात मनात?
- तुमच्या कोणत्या सवयी तुमच्या मनात घट्ट बसल्यात?
- विचार, कल्पना, नियोजन, भावना, माहिती संकलन ही मनाची कार्ये तुम्हाला स्पष्ट झाली का?
- मनावर नियंत्रण ही यशस्वी जीवनाची पहिली पायरी आहे, असे तुम्हाला वाटते का? त्यासाठी तुम्ही काय करता?
ध्येय व आराखडा
- तुमचं आयुष्याचं, १०, ५, १ वर्षाचं ध्येय ठरवलंत का?
- तुम्हाला काय करायला आवडेल, तुमचा छंद काय, हे शोधून काढलंत का? ते तुम्हाला का हवंय?
- तुमच्या ध्येयाचं परिमाण काय? कसं मोजणार तुम्ही ते?
- ध्येयाचा निश्चितपणा कशात आहे? तारीख, आकडा, रक्कम, भौतिक अवस्था, यश, नाव, नैपुण्य-कुशलता.
- आवश्यक साधने, वस्तू, माणसे यांची यादी केलीत का?
- SWOT विश्लेषण केलंत का?
- पुढील कालावधीचा ध्येयाचा महिनावार आराखडा तयार केलात का?
- मध्ये येणार्‍या अडचणी सोडवण्यासाठी कोणते उपाय योजणार? त्यावर मात कशी करणार?
भावनांवर नियंत्रण
- तुमच्या सकारात्मक व नकारात्मक भावना तुम्हाला ओळखता येतात का?
- सकारात्मक भावना निर्माण होण्याची कारणे कोणती?
- नकारात्मक भावना निर्माण होण्याची कारणे कोणती?
- तुम्ही कृतज्ञता अमलात आणलीत का?
- तुम्ही दुसर्‍याला माफ करू शकता का?
- तुम्ही तुमच्या चुकींची माफी मागितलीत का?
- भावनांच्या खेळात तुमचं ध्येयावरचं लक्ष कमी होत नाही ना?
- तुमची मानसिक शक्ती नको तिथे खर्च होत नाही ना?
आत्मविश्वास व कल्पनाशक्ती
- तुमचा तुमच्या ध्येयावर पूर्ण विश्वास आहे?
- दुसर्‍याच्या बोलण्याचा तुम्ही तारतम्याने विचार करता का?
- अडचणी आल्या म्हणून तुम्ही ध्येयाच्या वाटेवरून मागे फिरण्याचा विचार करता का?
- तुमची प्रेरणा कोणती? तुमचा उत्साह कशाने वाढवता?
- साधनांच्या वापरात तुम्ही कल्पकता कशी वापरता?
- संभाषणात कल्पकता कशी वापरता?
- तुमच्या उत्पादनाच्या प्रसारासाठी कल्पनाशक्तीचा वापर कसा करता?
- समस्या सोडवण्यासाठी तर्क व कल्पना कशा निर्माण करता?
वरील प्रश्नांची सरळ सोपी उत्तरे नसतीलही, पण प्रश्न पुन्हा विचारल्यास, आवश्यक काल्पनिक परिस्थिती समोर उभी केल्यास, आपण कसा विचार करतो, त्याचा अंदाज बांधता येईल व त्यावरून स्वत:च्या विचारांचे, व्यक्तिमत्त्वाचे, स्वभावाचे मूल्यांकन करता येईल. तुमच्या जवळील व्यक्तींची, मित्राची किंवा सहकार्‍याची मदतही तुम्ही घेऊ शकता. मग, करा सुरुवात व बसा स्वत:च्याच परीक्षेला.
– सतीश रानडे
Author
तुमच्या जिल्ह्यामध्ये तुमचीही 'उद्योजक प्रोफाइल' तयार करायची असेल तर 9833312769 वर "उद्योजक प्रोफाइल" असा मेसेज whatsapp करा.
