कोणताही व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट कोणती? तुम्ही म्हणाल की; कोणत्याही व्यवसायाच्या सुरुवातीला पैसा ही पहिली गरज असते. वास्तविक पैसा हा कोणत्याही व्यवसायाचा महत्त्वाचा भाग असतो पण प्रथम आवश्यक गोष्ट म्हणजे बिझनेस मॉडेल.
बिझनेस मॉडेल नसेल तर कोणताही व्यवसाय लांब पल्ला गाठू शकत नाही. तर आज आम्ही तुम्हाला बिझनेस मॉडेल म्हणजे काय आणि त्याचे वेगवेगळे प्रकार काय आहेत याची ओळख करून देणार आहोत.
व्यवसाय मॉडेल म्हणजे काय?
वास्तविक बिझनेस मॉडेल म्हणजे ज्याद्वारे उत्पादनाविषयी किंवा सेवेबद्दल विस्तृत माहिती दिली जाते. आपले उत्पादन किंवा सेवा काय आहे? ते कोणासाठी आहे? आपण पुरवत असलेली सेवा किंवा उत्पादन ग्राहकांसाठी किती फायद्याचे आहे? अशा गोष्टी व्यवसाय मॉडेलमध्ये नमूद केल्या जातात.
व्यवसाय मॉडेल प्रकार
व्यवसाय मॉडेलचे विविध प्रकार आहेत.
व्यवसाय ते व्यवसाय मॉडेल (B2B) :
या प्रकारच्या बिझनेस मॉडेलमध्ये कंपनीआपले उत्पादन किंवा सेवा दुसर्‍या कंपनीला विकते. ती दुसरी कंपनी अंतिम ग्राहकाला प्राप्त झालेले उत्पादन किंवा सेवा वितरीत करते. या पद्धतीला बिझनेस टू बिझनेस मॉडेल किंवा (B2B) बिझनेस मॉडेल म्हणतात.
व्यवसाय ते ग्राहक मॉडेल (B2C) :
या प्रकारच्या बिझनेस मॉडेलमध्ये कंपनी आपले उत्पादन किंवा सेवा थेट ग्राहकांपर्यंत पोहोचवते. हे काम विविध ई-कॉमर्स प्लॅटफॉर्मद्वारे केले जाते. याचे एक उदाहरण म्हणजे अ‍ॅमेझॉन. या व्यवसाय मॉडेलमध्ये, ग्राहक थेट वेबसाइटला भेट देऊन सेवा किंवा उत्पादन प्राप्त करतो. या मॉडेलमध्ये मध्यस्थ आवश्यक नाही म्हणूनच या मॉडेलला बिझनेस टू कस्टमर मॉडेल किंवा (B2C) बिझनेस मॉडेल म्हणतात.
ग्राहक ते व्यवसाय मॉडेल (C2B):
हे व्यवसाय मॉडेल B2B आणि B2C पेक्षा पूर्णपणे वेगळे आहे. या प्रकारच्या बिझनेस मॉडेलमध्ये ग्राहक आपली सेवा किंवा उत्पादन कंपनीला विकतो. ग्राहकाला त्याच्या उत्पादनाची किंवा सेवेची किंमत स्वतः ठरवण्याची संधी मिळते. या मॉडेलला ग्राहक ते व्यवसाय मॉडेल किंवा C2B व्यवसाय मॉडेल म्हणतात.
ग्राहक ते ग्राहक व्यवसाय मॉडेल किंवा ग्राहक ते ग्राहक व्यवसाय मॉडेल (C2C):
या प्रकारच्या व्यवसाय मॉडेलमध्ये, ग्राहक थेट क्लायंटकडून उत्पादन किंवा सेवा प्राप्त करतो. उदाहरणार्थ, जर एखाद्या ग्राहकाने वेबसाइटला भेट दिली आणि भाड्याने घर शोधले, तर या प्रकारचा व्यवसाय ग्राहक ते ग्राहक व्यवसाय मॉडेल किंवा C2C व्यवसाय मॉडेल अंतर्गत येतो.
हे प्रामुख्याने व्यवसाय मॉडेल आहेत. आपण जो व्यवसाय करणार आहोत तो यापैकी कोणत्या पद्धतीची सेवा देतो किंवा ग्राहकापर्यंत पोहोचताना कोण कोणत्या मार्गे पोहोचतो हे महत्त्वाचे असते.
आपले उत्पादन किंवा सेवा कोणासाठी आहे यावर आपले मॉडेल ठरते. एकदा का आपले बिझनेस मॉडेल ठरले की मग आपला व्यवसाय योग्य दिशेने पुढे नेण्यासाठी आवश्यक पावले उचलता येतात.
– टीम स्मार्ट उद्योजक
